Haksız Fiil Nedir? Türk Borçlar Kanunu'ndaki Yeri? Dava Açma Süresi Nedir?

Haksız Fiil Nedir? Türk Borçlar Kanunu'ndaki Yeri? Dava Açma Süresi Nedir?

Haksız Fiil Nedir?

Haksız fiil, bir kimsenin başkasına hukuka aykırı bir şekilde zarar vermesi olarak tanımlanır. Bu tür fiiller, zarar gören kişinin tazminat talep etmesine olanak tanır. Türk Borçlar Kanunu (TBK) m. 49 ve devamı hükümleri haksız fiilleri düzenlemektedir. Haksız fiilin temel unsurları şunlardır:

1. Hukuka Aykırı Fiil: Fiilin, objektif hukuka aykırı olması gerekir. Yani fiilin kanunlar çerçevesinde yasaklanmış bir eylem olması şarttır.

2. Zarar: Haksız fiil sonucunda zarar gören kişinin malvarlığına veya şahsına yönelik bir kayıp yaşanmalıdır.

3. Kusur: Failin (zarar verenin) kusurlu olması şarttır. Failin kast ya da ihmal ile zarara sebep olması, tazminat sorumluluğunu doğurur.

4. İlliyet Bağı: Zarar ile hukuka aykırı fiil arasında bir nedensellik bağı bulunmalıdır. Zararın, doğrudan haksız fiilden kaynaklandığı ispat edilmelidir.

Türk Borçlar Kanunu’nda Haksız Fiil

Türk Borçlar Kanunu'nun 49. maddesi haksız fiillerle ilgili genel düzenlemeleri içermektedir. Buna göre, “kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren kişi, bu zararı gidermekle yükümlüdür.”

TBK m. 50-76 arası hükümler de haksız fiil sorumluluğunu detaylandırmaktadır. Bu maddelerde, maddi ve manevi tazminat talepleri, kusurun derecesi, illiyet bağı gibi konular işlenir. Ayrıca, farklı haksız fiil türlerine yönelik özel düzenlemeler de yer almaktadır. Örneğin, tehlike sorumluluğu, adam çalıştıranın sorumluluğu gibi hususlar bu kapsamda değerlendirilir.

Dava Açma Süreleri

Haksız fiile dayalı tazminat davalarında, Türk Borçlar Kanunu m. 72'ye göre, zarar görenin zararı ve failini öğrendiği tarihten itibaren 2 yıl içinde dava açma hakkı vardır. Ancak her durumda, fiilin işlendiği tarihten itibaren 10 yıllık zamanaşımı süresi geçerlidir. Bu süreler, haksız fiil nedeniyle açılacak tazminat davalarında büyük önem taşır, zira sürelerin kaçırılması, hak kaybına neden olabilir.

Eğer haksız fiil aynı zamanda bir suç teşkil ediyorsa ve ceza kanunlarında daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörülmüşse, bu süre uygulanır. Örneğin, dolandırıcılık gibi suçlarda daha uzun zamanaşımı süreleri geçerli olabilir.

Haksız Fiil Nedeniyle Tazminat Davası

Haksız fiil nedeniyle zarar gören kişiler, maddi ve manevi tazminat talebiyle dava açabilirler. Maddi tazminat, zarar görenin malvarlığında meydana gelen fiili kayıpları karşılamayı hedeflerken, manevi tazminat ise zarar görenin manevi huzur ve psikolojik dengesi üzerindeki olumsuz etkileri gidermeye yöneliktir.

Tazminat miktarları, fiilin ağırlığı, failin kusur derecesi, zarar görenin zararının boyutu gibi kriterlere göre belirlenir. Mahkeme, zarar görenin talep ettiği tazminat miktarını azaltabilir veya tamamen reddedebilir.

Sonuç olarak, haksız fiiller hem Türk hukuk sistemi hem de günlük hayat için önemli bir yere sahiptir. Kişiler arasındaki haksız fiillerden doğan zararların giderilmesi, adaletin ve toplumsal huzurun sağlanması açısından hayati bir rol oynar.